Hệ tiêu hóa hoạt động như thế nào? Tất cả những điều cần biết để chăm sóc sức khỏe từ bên trong 2025

Khi nói đến sức khỏe, đa số mọi người nghĩ ngay đến tim mạch, huyết áp hay đường huyết. Nhưng ít ai biết rằng, hệ tiêu hóa mới chính là “cửa ngõ” giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng, loại bỏ độc tố và giữ cân bằng cho toàn bộ hoạt động sống. Vậy hệ tiêu hóa là gì, gồm những bộ phận nào và làm sao để duy trì nó luôn khỏe mạnh? Hãy cùng khám phá trong bài viết dưới đây.

Hệ tiêu hóa là gì?

Hệ tiêu hóa là một hệ thống cơ quan phức tạp chịu trách nhiệm tiêu hóa thức ăn, hấp thụ dưỡng chất và loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể. Đây là một trong những hệ thống sinh học quan trọng nhất giúp duy trì hoạt động sống, cung cấp năng lượng và hỗ trợ các chức năng thiết yếu như miễn dịch, điều tiết hormone và bảo vệ sức khỏe.

Hệ tiêu hóa là một mạng lưới các cơ quan nối tiếp nhau, tạo thành một đường ống dài từ miệng đến hậu môn. Song song với đó là sự hỗ trợ của nhiều tuyến và cơ quan phụ nhằm tối ưu hóa việc tiêu hóa và hấp thu.

Tiêu hóa là gì?

Tiêu hóa là quá trình phân giải thức ăn thành các phân tử nhỏ để cơ thể có thể hấp thu và sử dụng làm năng lượng, nuôi dưỡng tế bào, tái tạo mô và thực hiện hàng loạt chức năng sinh học.

Quá trình tiêu hóa bắt đầu từ miệng, nơi thức ăn được nghiền nhỏ và trộn với nước bọt chứa enzyme tiêu hóa. Sau đó, thức ăn tiếp tục di chuyển qua thực quản, xuống dạ dày và ruột, nơi các enzyme và dịch tiêu hóa tiếp tục phân giải chất dinh dưỡng thành các phân tử nhỏ như glucose, amino acid và acid béo để hấp thu vào máu.

Về cơ bản quá trình này bao gồm:

• Tiếp nhận thức ăn qua đường miệng
• Nghiền nát và nhào trộn cơ học
• Phân giải hóa học nhờ enzyme
• Hấp thụ dinh dưỡng tại ruột
• Loại bỏ phần cặn bã qua phân

Các cơ quan trong hệ tiêu hóa

1. Các cơ quan chính trong hệ tiêu hóa

Hệ tiêu hóa bao gồm nhiều cơ quan liên kết chặt chẽ, mỗi cơ quan đóng vai trò riêng biệt trong quá trình tiêu hóa và hấp thụ:

• Miệng
• Thực quản
• Dạ dày
• Gan
• Túi mật
• Tuyến tụy
• Ruột non
• Ruột già
• Hậu môn

2. Các cơ quan phụ trong hệ tiêu hóa

Trong hệ tiêu hóa, ngoài các cấu trúc ống tiêu hóa chính (miệng, thực quản, dạ dày, gan, ruột non, ruột già…), còn có một số cơ quan phụ (phụ trợ) đóng vai trò tương đối quan trong.  Các cơ quan phụ bao gồm:

• Răng
• Lưỡi
• Tuyến nước bọt

Cấu trúc và chức năng từng bộ phận trong hệ tiêu hóa

Quá trình tiêu hóa thực chất bắt đầu ngay từ khi não bộ “nhận tín hiệu” về đồ ăn, sau dây chính là quá trình tiêu hóa cụ thế:

Miệng
Khi thức ăn được đưa vào miệng, răng sẽ thực hiện chức năng nhai, cắt và nghiền nhỏ thức ăn thành những mảnh vụn nhỏ hơn, giúp tăng diện tích tiếp xúc với enzym tiêu hóa. Đồng thời, lưỡi phối hợp nhai, trộn thức ăn với nước bọt, vừa giúp đánh giá vị giác vừa định hướng khối thức ăn (bolus) đến vị trí thuận tiện để nuốt.

Tuyến nước bọt
Trong miệng, các tuyến nước bọt (chủ yếu là tuyến mang tai, tuyến dưới hàm và tuyến dưới lưỡi) tiết ra amylase và mucin. Amylase bắt đầu phân giải tinh bột thành các dẫn xuất đường nhỏ hơn ngay khi thức ăn còn trong miệng, còn mucin có tác dụng bôi trơn, làm ẩm khối thức ăn và bảo vệ niêm mạc.

Thực quản
Khi nuốt, khối thức ăn được đẩy vào thực quản – một ống dẫn dài nối từ hầu xuống dạ dày. Thực quản vận chuyển thức ăn theo sóng nhu động, đẩy khối thức ăn xuống dạ dày trong vài giây mà không cần tác động của ý thức.

Dạ dày
Thức ăn khi vào đến dạ dày sẽ được nhào trộn với dịch vị do niêm mạc dạ dày tiết ra, bao gồm axit hydrochloric (HCl) và pepsinogen (tiền enzyme pepsin). Dưới tác dụng của HCl, pepsinogen chuyển thành pepsin, bắt đầu phân giải protein thành polypeptide. Đồng thời, dịch vị cũng giúp tiêu diệt vi khuẩn, làm mềm và tiếp tục nghiền nát thức ăn thành hỗn hợp bán lỏng gọi là chyme.

Gan và túi mật
Trong khi dạ dày đang xử lý protein và thức ăn dần biến thành chyme, gan vẫn hoạt động liên tục sản xuất mật. Mật không chứa enzym phân giải thức ăn nhưng quan trọng ở chỗ nhũ tương hóa chất béo, giúp lipid dễ bị lipase phân giải hơn. Túi mật đóng vai trò lưu trữ và cô đặc mật do gan tiết, và khi chyme có chứa chất béo di chuyển vào tá tràng, túi mật sẽ co bóp, đẩy mật qua ống mật vào ruột non để hỗ trợ quá trình tiêu hóa chất béo.

Tuyến tụy
Cùng lúc đó, tuyến tụy ngoại tiết bài tiết dịch tụy giàu enzym—including amylase tụy (để phân giải tinh bột), lipase (để phân giải chất béo) và protease (như trypsin, chymotrypsin, carboxypeptidase—để phân giải protein). Tất cả những enzym này được dẫn vào tá tràng (phần đầu của ruột non) và phối hợp với mật để tiếp tục quá trình phân giải các nhóm dưỡng chất chính: carbohydrate, lipid và protein.

Ruột non
Khi chyme (hỗn hợp thức ăn bán lỏng) di chuyển qua tá tràng, các enzym tụy và mật bắt đầu đánh tan và phân giải thức ăn:

• • Amylase tụy phân giải tinh bột thành đường đôi (maltose) và đường đơn.

  • Lipase nhũ tương hóa lipid thành monoglyceride và acid béo.

  • Protease tiếp tục thủy phân protein thành acid amin.
    Ngoài ra, trên bờ bàn chải của các tế bào ruột non còn có các enzym chuyển hóa cuối (như sucrase, lactase, peptidase…) hoàn tất quá trình phân giải đường đôi và polypeptide. Tại ruột non, các sản phẩm cuối cùng (đường đơn, acid amin, acid béo, glycerol…) được hấp thu qua niêm mạc vào hệ tuần hoàn (tĩnh mạch cửa và hệ bạch huyết).

Ruột già
Sau khi ruột non hấp thu hầu hết dưỡng chất, phần còn lại (chủ yếu là chất xơ không tiêu, muối mật, tế bào biểu mô bong) sẽ đi vào ruột già. Tại đây, ruột già hấp thụ phần lớn nước và khoáng, đồng thời vi khuẩn đại tràng phân hủy thêm một số chất xơ hòa tan, tổng hợp vitamin K và một số vitamin nhóm B. Kết quả cuối cùng là hình thành phân – một hỗn hợp gồm xác thức ăn không tiêu, vi khuẩn, dịch tiết, chất nhầy.

Hậu môn
Khi phân được điều hòa vào trực tràng, các thụ thể căng của thành trực tràng gửi tín hiệu lên thần kinh trung ương, kích thích phản xạ đi tiêu. Cơ thắt hậu môn mở ra, cho phép đào thải phân ra bên ngoài, kết thúc toàn bộ hành trình tiêu hóa và hấp thu.

Chức năng tổng thể của hệ tiêu hóa

1. Cung cấp năng lượng và dưỡng chất

Hệ tiêu hóa đảm nhiệm vai trò chuyển hóa thức ăn thành năng lượng – nhiên liệu cho mọi hoạt động sống. Nếu hệ tiêu hóa hoạt động không hiệu quả, cơ thể sẽ không nhận đủ dưỡng chất cần thiết, dẫn đến suy nhược, mệt mỏi, kém tập trung và suy giảm khả năng miễn dịch.

2. Hỗ trợ hệ miễn dịch

Khoảng 70–80% tế bào miễn dịch cư trú trong đường ruột. Một hệ tiêu hóa khỏe mạnh duy trì sự cân bằng vi sinh vật, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài, giảm nguy cơ viêm nhiễm và dị ứng.

3. Ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tinh thần

Hệ tiêu hóa còn được mệnh danh là “bộ não thứ hai” vì có mối liên hệ chặt chẽ với hệ thần kinh trung ương. Hơn 90% serotonin – hormone tạo cảm giác vui vẻ – được sản xuất ở ruột. Do đó, rối loạn tiêu hóa có thể ảnh hưởng đến cảm xúc, gây lo âu, trầm cảm hoặc giảm chất lượng giấc ngủ.

4. Đào thải độc tố

Bên cạnh chức năng tiêu hóa và hấp thụ, hệ tiêu hóa còn giúp loại bỏ độc tố, vi khuẩn, kim loại nặng và các chất không cần thiết ra ngoài cơ thể, góp phần bảo vệ gan và thận.

Các vấn đề thường gặp ở hệ tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa là tình trạng phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu mỗi ngày. Một số triệu chứng điển hình:

• Đầy bụng, khó tiêu
• Táo bón hoặc tiêu chảy
• Trào ngược dạ dày thực quản
• Hội chứng ruột kích thích (IBS)
• Viêm loét dạ dày – tá tràng
• Suy giảm hấp thu dinh dưỡng

Nguyên nhân có thể xuất phát từ chế độ ăn thiếu khoa học, lối sống căng thẳng, sử dụng thuốc bừa bãi hoặc hệ vi sinh vật đường ruột mất cân bằng.

Mối liên hệ giữa hệ tiêu hóa và cảm xúc

Không chỉ chịu ảnh hưởng bởi những gì chúng ta ăn, hệ tiêu hóa còn chịu tác động mạnh mẽ từ trạng thái tinh thần. Khi căng thẳng kéo dài, cơ thể tiết ra cortisol làm chậm quá trình tiêu hóa, gây rối loạn nhu động ruột và tăng nguy cơ viêm ruột.

Ngược lại, hệ tiêu hóa khỏe mạnh sẽ hỗ trợ sản sinh serotonin – một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng giúp thư giãn, cải thiện tâm trạng và giảm stress.

Do đó, chăm sóc hệ tiêu hóa không chỉ là chăm sóc cho thể chất, mà còn là chìa khóa để sống hạnh phúc hơn mỗi ngày.

Biện pháp bảo vệ và cải thiện hệ tiêu hóa

1. Chế độ ăn uống khoa học

• Tăng cường chất xơ: Chất xơ có trong rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giúp làm mềm phân và hỗ trợ nhu động ruột.
• Uống đủ nước: Khoảng 2–2,5 lít mỗi ngày giúp thúc đẩy tiêu hóa và giảm táo bón.
• Hạn chế thức ăn dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn: Giảm áp lực lên dạ dày và gan.
• Ăn uống đúng giờ: Tránh ăn quá no hoặc bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng.

2. Tăng cường vận động

Vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, hoặc các bài tập cardio có tác dụng kích thích nhu động ruột và cải thiện chức năng tiêu hóa. Người trưởng thành nên duy trì ít nhất 150 phút vận động/tuần.

3. Giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc

Thiền, hít thở sâu, nghe nhạc, tập yoga là những cách giúp giảm stress hiệu quả. Ngủ đủ giấc cũng giúp cơ thể có thời gian phục hồi, duy trì chức năng tiêu hóa tối ưu.

4. Bổ sung lợi khuẩn và dưỡng chất thiết yếu

Các sản phẩm bổ sung probiotic (lợi khuẩn), prebiotic (chất xơ hòa tan), enzyme tiêu hóa và các vitamin nhóm B, C, D, kẽm… có thể giúp cải thiện môi trường đường ruột, tăng cường khả năng tiêu hóa và hấp thu.

Gợi ý giải pháp hỗ trợ tiêu hóa toàn diện từ tự nhiên

Trong những năm gần đây, xu hướng sử dụng sản phẩm hỗ trợ tiêu hóa từ tự nhiên ngày càng phổ biến. Một trong những giải pháp nổi bật là Ventuno Kaicho – sản phẩm chăm sóc hệ tiêu hóa toàn diện với công thức kết hợp bào tử lợi khuẩn Bacillus coagulans, enzyme tiêu hóa và hơn 80 loại rau củ quả lên men cùng các thành phần hưu ích khác.

Sản phẩm Ventuno Kaicho giúp:

• Cân bằng hệ vi sinh đường ruột
• Giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa, táo bón
• Hỗ trợ hấp thu dinh dưỡng hiệu quả
• Tăng cường miễn dịch và nâng cao sức khỏe tổng thể

🎖 Giải thưởng uy tín:

• 🥇 Sản phẩm Vàng vì Sức khỏe Cộng đồng 2024 – Nhật Bản
• 🥇 Sản phẩm Vàng vì Sức khỏe Cộng đồng 2025 – Việt Nam
• 🥇 Top 20 Chất lượng Vàng vì Quyền lợi Người tiêu dùng

Thông tin liên hệ:

Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Enzyme Ventuno Kaicho

Phân phối độc quyền bởi: Công ty TNHH Phạm Gia Thái Bình

Địa chỉ: Số 8/16 ngõ 197/318/3 phố Thạch Bàn, phường Thạch Bàn, quận Long Biên, Hà Nội

Hotline: 024.6688.4888

Email: phamgiathaibinh.cskh@gmail.com